UMCG-reumatoloog prof. Hendrika Bootsma heeft samen met haar onderzoeksteam een subsidie ontvangen van 2,6 miljoen euro voor onderzoek naar de behandeling van de auto-immuunziekte het syndroom van Sjögren. Het gaat om onderzoek naar de werking van een nieuw biologisch medicijn, een biological, waarvan het effect wordt gemeten met een recent ontwikkelde ziekteactiviteitsindex.
Het syndroom van Sjögren is een chronische ziekte waarbij klieren ontstoken raken, vooral de traan- en speekselklieren. Hierdoor ontstaan klachten zoals droge ogen en een droge mond. Ook vermoeidheid en gewrichts- en spierklachten komen vaak voor. Daarnaast kunnen de ontstekingen zich ook uiten in organen zoals nieren en longen en in zenuwen. Na reumatoïde artritis is het de meest voorkomende systemische auto-immuunziekte. Sjögren komt waarschijnlijk voor bij 1 op de 100 mensen. Het komt ongeveer 10 keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en ontstaat meestal op relatief jonge leeftijd tussen de 20 en 50 jaar. Ondanks het frequent voorkomen van deze ziekte is er relatief weinig aandacht voor en zijn de behandelopties gering. Door de komst van biologicals en de mogelijkheid om hier onderzoek mee te doen bij deze ziekte kan hierin verandering worden gebracht.
In de studie wordt het effect van Abatacept onderzocht, een geneesmiddel dat ingrijpt in het immuunsyteem. Abatacept remt de interactie tussen cellen van het immuunsystem. Abatacept wordt al succesvol toegepast bij patiënten met reumatoïde artritis en lijkt – gezien de uitkomsten van een pilotstudie – ook een zeer gunstig effect te hebben op het syndroom van Sjögren.
Bij een complexe ziekte als Sjögren is de behandeling nog sterk in ontwikkeling. Naast een vroege opsporing, richt het huidige onderzoek zich vooral op een zo vroeg mogelijke behandeling van de ziekte om het gezondheidsverlies zoveel mogelijk te beperken. Om de mate van ziekteactiviteit en het effect van behandeling te kunnen inschatten, zijn onlangs meetinstrumenten (biomarkers) ontwikkeld. Voor dit onderzoek wordt de EULAR Sjögren syndrome disease activity index (ESSDAI) gebruikt, een goede maat voor het inschatten van de ziekteactiviteit van het syndroom van Sjögren. Hiermee kan de responsmogelijkheid van een patiënt op een nieuwe therapie op een betrouwbare manier worden gemeten, iets wat tot voorkort niet mogelijk was. Dit is een grote stap voorwaarts in de ontwikkeling van behandeling tegen het syndroom van Sjögren.
Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt door het farmaceutisch bedrijf Bristol-Myers Squibb, dat de subsidie heeft verstrekt.
Expertisecentrum
Het UMCG is expertisecentrum voor de ziekte van Sjögren en beschikt over een zorgtraject Sjögren, waarin jaarlijks circa 400 patiënten worden behandeld. Hierbij werken verschillende medische disciplines nauw samen, waaronder Reumatologie en Klinische Immunologie, Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie, Oogheelkunde, Hematologie en Pathologie.