Nostalgische winkels die er niet meer zijn –  Modehuis Gerzon – een voorbeeld

Je kunt je in elke willekeurige stad, tenminste als je er bekend bent, nostalgisch door het centrum bewegen en jezelf afvragen waar de tijd is gebleven dat bepaalde winkelketens of familiebedrijven er een zeer actieve functie hadden en volop werden bezocht. In een stad als Groningen, waar de firma Vroom en Dreesmann pas op een later tijdstip dan in de meeste andere steden een eigen filiaal had, zijn er tal van voorbeelden te noemen. Wel dient eerst verklaard te worden dat in Groningen de familie Vroom van origine een eigen winkel had in de Oude Ebbingestraat en om concurrentie binnen de familie te voorkomen, werd het openen van een noordelijk filiaal van VenD uitgesteld.

Andere voorbeelden zijn er te over, niet alleen in Groningen, maar ook in andere steden. Zo was er Galeries Modernes waar men soms ook ‘over de koppen heen kon lopen’ en het enorm druk was. In Groningen was men gevestigd in een groot pand met twee roltrappen, uniek voor die tijd, gevestigd aan de Vismarkt Noordzijde. De onderneming verdween in 1973 uit de binnenstad van Groningen om plaats te maken voor het hoofdfiliaal van de Openbare Bibliotheek Groningen. Momenteel zijn er filialen van Scapino en Xenos in het grote pand gevestigd.

Dan was er ook het Modehuis Gerzon met twee filialen, het mannenonderdeel op de hoek van de Vismarkt en de Guldenstraat en de vrouwenafdeling op de Vismarkt 11. Het was een landelijke onderneming die in vele steden filialen had, die goed floreerden in concurrentie met soortgelijke bedrijven. Maar als zo vaak kwam er in de onderneming op een bepaald moment ‘de klad in’.

Het was eind 1970 dat de negatieve publiciteit rond het Gerzon-concern voor het eerst naar buitenkwam. In de regionale krant werd bekend gemaakt dat op 1 mei 1971 het de bedoeling was dat beide voornoemde panden aan de Vismarkt zouden worden gesloten. Dit werd gezien als een verlies voor de commerciële activiteiten in de binnenstad van Groningen, maar tevens zouden 50 personeelsleden werkloos worden.

Het bericht omtrent de sluiting werd op 29 december 1970 bekend gemaakt nadat de reorganisatiebesprekingen van GBS-beheer, de moedermaatschappij van de toenmalige Modemagazijnen Gerzon en Schröder, waren afgerond. Besloten was dat behalve het filiaal in Groningen ook de filialen in Arnhem, Haarlem, Eindhoven en Nijmegen gesloten zouden worden. Wel was er nog het plan een reorganisatie uit te voeren voor de vestigingen in Amsterdam, Den Haag en Utrecht.

In totaal waren er bij deze reorganisatieplannen ongeveer vierhonderd personeelsleden betrokken. De maatregelen hielden in, dat circa veertig procent van het toenmalige personeelsbestand van Gerzon diende af te vloeien.  Het personeel van Gerzon-Groningen bleek die ochtend, direct na het einde van de besprekingen, van de sluiting op de hoogte te zijn gesteld. De ontslagregeling was met de bonden in orde gemaakt.

De sluiting van het filiaal, dat ruim zeventig jaar in Groningen was gevestigd, speet de heer Jeuring, filiaaldirecteur, zeer: “Het liep goed, maar ze hebben het hele pakket van filialen bekeken de winstgevende en de verliesgevende.” Het Nieuwsblad van het Noorden liet ook een woordvoerder van de DECOM, het overkoepelend orgaan van de drie detailhandel bonden, de heer H. L. Fransen, aan het woord.

Deze zei in een commentaar op de reorganisatieplannen dat de vakbonden geen keus hadden. “Het was óf algehele liquidatie óf de zaak op beperkte schaal voortzetten. Als Gerzon meteen had moeten sluiten zou een veel groter aantal mensen hebben moeten afvloeien. Ook als het plan, waaraan door tal van deskundige adviseurs is gewerkt en dat serieus is opgezet, uiteindelijk mocht mislukken betekent dat toch uitstel van executie voor zo’n 600 werknemers. Het is een ernstige poging van Gerzon om er nog iets van te maken.”

Een aantal filialen in het land werd door andere ondernemingen voort gezet en ook de beloofde filialen, die open zouden blijven, werden begin jaren zeventig van de vorige eeuw voorgoed gesloten, waarmee de naam van Gerzon uit het straatbeeld verdween.

Wat betreft de andere filialen had de eerder genoemde Groninger  directeur Jeuring in december 1970 al zijn mening door te stellen: “Ik betwijfel of het met de te handhaven Gerzon-filialen in het westen wel goed zal gaan. De zaken in Den Haag en Amsterdam, die volgens de nieuwe plannen worden gereorganiseerd, hadden de grootste verliezen. De rest, die goed liep, gaat er uit. De ingreep was te radicaal.” Volgens de heer Jeuring had het personeel de destijds aanstaande sluiting van de twee filialen in Groningen rustig opgenomen.

De oprichters van het concern waren Lazerus en Eduard Gerzon. Beiden zonen van een Groninger Joodse slager. In de jaren tachtig van de negentiende eeuw besloten de twee naar Duitsland te gaan om daar te werken bij een stoffenfirma in Keulen. Het hield onder meer in dat ze veel reisden om de producten van de onderneming te verkopen. Hierdoor leerden ze de markt goed kennen. Het was in 1889 dat ze hun eerste Gerzon winkel openden, ‘een zaak in gebreide en geweven goederen.’

De successen kwamen er vooral doordat men zich richtte op de inwoners die minder geld hadden te besteden en waaraan de confectiemode gemakkelijker kon worden verkocht dan aan kapitaalkrachtigen, die zich vooral richten op zeer modieuze kleding. Enkele leuke feitjes tenslotte: Audrey Hepburn, die een Nederlandse moeder had, liep in 1954 een modeshow voor het concern. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd ook de aandacht van de tieners gevraagd middels speciale modeshows gericht op die leeftijdsgroep. Maar ook richtte men zich speciaal op jonge moeders en hun baby’s. In diverse grote steden in Nederlands Indië had men in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw ook florerende filialen.

In voornoemde panden aan de Vismarkt in Groningen zijn heden op nummer 1 drie bedrijven gevestigd, Cappuvino, Saigon en de FEBO, terwijl op nummer 11 Perry Sport een onderkomen heeft.

Bron en foto’s: Hans Knot