Vandaag, 6 november, vind in Groningen de herdenking van de Kristallnacht plaats. Dit jaar vond de stille tocht plaats vanaf het Harmoniegebouw in de Oude Kijk in’t Jatstraat naar de Synagoge in de Folkingestraat. De Kristallnacht van 9 op 10 november 1938 was het begin van de Holocaust of Sjoa in Europa. In deze nacht werden in Duitsland op grote schaal Joodse bezittingen vernield.
Vooral scholen, synagogen en winkels moesten het ontgelden. Er vielen waarschijnlijk meer dan 200 doden en bijna 30.000 Joden werden gevangen genomen en gedeporteerd naar interneringskampen. Propagandaminister Joseph Goebbels noemde de gebeurtenissen met een verhullende woord ‘Kristallnacht’. In Duitsland wordt tegenwoordig gesproken van ‘Pogromnacht’.
De Kristallnacht Herdenkingslezing
De Kristallnacht Herdenkingslezing wordt gehouden door de 97-jarige holocaustoverlevende Albrecht Weinberg uit Leer (Duitsland). Naast de lezing van Weinberg treedt het Balkankoor Turmac op en dragen leerlingen van het Werkman Stadslyceum zelfgemaakte gedichten over de Kristallnacht voor.
De bijeenkomst wordt gepresenteerd door kunsthistoricus Geert Pruiksma.
De lezing wordt dit jaar in tegenstelling tot voorgaande jaren gehouden in de vorm van een interview omdat Albrecht Weinberg door zijn zeer hoge leeftijd over een zeer beperkt gezichtsvermogen beschikt. Hij wordt geïnterviewd door dr. Peter Groenewold, voormalig docent Duitslandstudies aan de RUG. Bijzonder is dat Groenewold geboren en opgegroeid is in Weinbergs woonplaats Leer.
Holocaustoverlevende
97-jarige holocaustoverlevende Albrecht Weinberg – foto synagoge groningen
Albrecht Weinberg (1925) maakte op 9 november 1938 als dertienjarige bewust de Kristallnacht mee. Hij groeide op in een joods gezin in Rhauderfehn in Oost-Friesland, vlak bij Leer. In 1939 werd hij veroordeeld tot dwangarbeid. In 1943 werd hij met zijn broer en zus naar Auschwitz gedeporteerd.
Zijn ouders waren daar al vermoord. Kort voor het einde van de oorlog kwam hij in Bergen-Belsen terecht. Daar werd hij in april 1945 bevrijd.
Weinberg emigreerde na de oorlog naar New York waar hij op Broadway slager werd. Sinds zijn terugkomst naar Duitsland in 2011 zet hij zich in tegen antisemitisme, onder meer door op scholen te vertellen over zijn leven. Vorig jaar werd het Albrecht Weinberg Gymnasium in Rhauderfehn naar de holocaustoverlevende genoemd.
Randprogramma: lezing Pieter van Os
In het kader van het randprogramma van de Kristallnachtherdenking in Groningen wordt op 10 november een lezing gegeven door Pieter van Os, georganiseerd door boekhandel Godert Walter. Journalist en schrijver Pieter van Os spreekt in het gebouw van Kunstlievend Genootschap Pictura over zijn boek Liever dier dan mens, een overlevingsverhaal dat draait rond waarheid, leugen, herinnering en vooral identiteit. Centraal in het boek staat Mala Rivka Kizel, een joods meisje uit een groot orthodox gezin in Warschau.
Foto’s: Synagoge – Jan Hendrik van der Veen – Rieks Oijnhausen