Opnieuw komt al het moois in het Groninger Museum uit het oosten. Een van de best bewaarde geheimen van de Europese kunst zijn de verzamelingen in Dresden. De expositie “Het Geheim van Dresden” is vandaag 12 december geopend door Koningin Maxima en is vanaf morgen tot en met 25 mei 2015 te zien in het Groninger Museum.

De kunstcollecties die de keurvorsten van Saksen hier in de achttiende eeuw bijeen brachten, behoorden tot de mooiste en beroemdste in Europa. ‘Het geheim van Dresden – van Rembrandt tot Canaletto’ toont een keuze uit hun indrukwekkende schilderijenverzameling, die tegenwoordig de kerncollectie vormt van de Gemäldegalerie Alte Meister in Dresden. Er zijn topstukken te zien als Rembrandts Roof van Ganymedes (1635), maar ook schilderijen van meesters die ooit beroemd waren maar nu (bijna) vergeten zijn. Samen vertellen ze het verhaal van de bloeitijd van het hof van Saksen in de achttiende eeuw.

Deze kunst was één van de grote hartstochten van de Saksische keurvorst August de Sterke, heerser die in 1697 ook koning van Polen werd. De zilvermijnen brachten veel rijkdom, ze waren prominent in porselein.

Kunst was niet alleen een kwestie van schoonheid. Het verzamelen ervan was een bewijs van macht, met een opvallende opening naar het volk. Het gebeurde onder opeenvolgende Augusts, tot ver in de achttiende eeuw.

“De koningen van Saksen en Polen wilden wedijveren met Parijs, Wenen en Sint-Petersburg”, legt directeur Andrea Blühm uit bij de NOS. “Zo ontwikkelden ze een collectie die niet alleen voor het hof was, maar ook voor het volk. Italië was het droomland in het noorden. Ze haalden er allerlei kunstenaars vandaan. De verzameling was een attractie. Goethe schreef erover. In Frankrijk was een bloedige revolutie nodig om de collectie van de vorsten open te stellen. In Saksen ging dat geleidelijk. Hier ontstond de moderne kunstgeschiedenis.”

De Saksische adel verwierf ook Rembrandts Ganymedes in de klauwen van de Adelaar. Het werk dateert uit 1635. “Eén van de meest spraakmakende Rembrandts”, betoogt Blühm. “Zeus verbeeld als adelaar, verliefd op Ganymedes, plassend in zijn klauwen. Misschien is het een karikatuur op de oude mythologie.”

De collectie blijkt meer te bevatten van meesters uit de Lage Landen. Landschappen en stillevens van Jacob van Ruysdael, voorbeeld voor latere Saksische schilders, maar ook van mindere grootheden als Philips Wouwerman en Melchior d’Hondecoeter. Dat was allemaal hot aan het hof van Saksen.

De essentie van het Geheim van Dresden volgens Blühm: “Het is het verhaal over de geschiedenis van smaak en de ontwikkeling van een collectie van een koning naar een modern museum.”

De wil om veel geld te geven aan kunst en daarmee status te tonen is actueel tot de dag van vandaag, weet Blühm. Maar er is niets te koop voor koningin Máxima. “Dat moet ik aan de collega’s in Dresden vragen”, zegt hij. “Je hoort wel eens wat mensen verdienen, maar dit wordt voor het huis van Oranje toch wel duur.”

Foto’s: Siebrand Wiegman/Groninger Museum