Eenrum is een karakteristiek wierdedorp op het Groninger Hogeland. Van verre zijn de hoge toren van de kerk en van molen De Lelie te zien. Samen bepalen ze de skyline van het dorp. De Lelie bestaat dit jaar 150 jaar. Vrijwel elke zaterdag zijn vrijwillige molenaars aanwezimg om de molen in werking te zetten.

Veurste Meuln

De geschiedenis van De Lelie gaat terug tot het jaar 1862, toen molenmaker Helenius ten Have de molen bouwde. Zeven jaar eerder werd de zogeheten ‘belasting op het gemaal’ afgeschaft, een belasting die werd geheven op elke zak gemalen graan. Door de afschaffing was iedereen vrij om een molen te bouwen. In heel Groningen verrezen er tientallen, waaronder deze in Eenrum.  Uitzonderlijk oud is De Lelie overigens niet. In het westen van Nederland staan molens die twee keer zo oud zijn.

Een primeur was een molen niet voor het dorp. In Eenrum draaiden er al meerdere,  de eerste al voor 1628. In de Molenstraat stonden er twee. De Lelie werd de derde en kreeg in eerste instantie de toepasselijke naam: de Veurste Meuln. Hij stond immers vooraan in de straat. De andere twee molens heetten voortaan de Middelste Meuln en de Achterste Meuln, al naar gelang hun positie in de straat. Deze twee molens zijn later afgebroken. Alleen de Veurste Meuln, later De Lelie genoemd, staat nog fier overeind.

De Lelie kwam in de loop van de jaren in handen van verschillende families. Boven de ingang van de molen staat op een gevelsteen JH GN 1903, de initialen van het echtpaar Jan Huizinga en Geertruid Nienhuis, en het jaar waarin ze de molen kochten. Beide families waren bekende molenaarsgeslachten, en speelden voor De Lelie een belangrijke rol.

Vliegende steen

Een zwarte dag voor de molen was 6 oktober 1954. De eigenaar – met een niet al te beste  reputatie – zat vast op het politiebureau en vroeg of hij naar de molen mocht. Er was storm op komst, en hij wilde de molen zeker stellen. Wat er exact is gebeurd, vertelt de historie niet. Feit is dat aan het einde van de avond de molen op hol sloeg. De zware pelstenen konden de snelheid niet aan. Ze knapten uit elkaar, en schoten door de dikke bakstenen muur naar buiten. Ondertussen vloog de molen in brand. Gelukkig wisten molenaar Geert Spoelman uit Mensingeweer en brandweerman Jan Willemsen de kap van de molen uit de wind te draaien. De molen kwam tot stilstand en de brandweer kon de brand blussen. Dankzij dit heldhaftige optreden bleef de molen voor Eenrum behouden. Twee jaar later werd de molen door de gemeente aangekocht. De molen fungeerde lange tijd als opslagruimte en de wieken stonden decennialang stil. Pa rond de aankoop kreeg de molen haar huidige naam: De Lelie, genoemd naar de bloem in het wapen van de eerste eigenaar Garmt Wiersema Elema.

Restauraties

Tweemaal is De Lelie grondig gerenoveerd. De eerste keer in 1980. Door de restauratie kon de molen na decennialang stilstand weer draaien en malen.  Een tweede tegenvaller – na de vliegende molenstenen in 1954 – vond plaats in 1993, toen de molen het begaf. Eén van de zware balken in de kap brak af, waardoor de molen niet meer op de wind gezet kon worden. Na diverse acties, waaraan de Eenumer bevoking een grote bijdrage leverde, werd de molen door de Stichting De Groninger Molen gerestaureerd.  Op 29 april 1998 werd de molen feestelijk in gebruik genomen. Inmiddels is sinds 2007 Het Groninger Landschap de nieuwe eigenaar.

(bron: groninger landschap)

.