Fragment uit een Braille brief aan Radio Veronica in de jaren zeventig. Archief: Freewave Nostalgie.
Terug gaan in de tijd gebeurt vaak als je over een bepaald onderwerp zit te mijmeren. Zelf ben ik sinds juli 1978 hoofdredacteur van het Freewave Media Magazine, dat in april 2014 van naam en onderwerpen veranderde in Freewave Nostalgie. In eerste instantie was dit blad alleen in gedrukte vorm beschikbaar maar momenteel alleen digitaal en gratis te downloaden: http://www.freewave-media-magazine.nl/ Vanaf het midden van de jaren tachtig van de vorige eeuw tot en met 2010 was er echter ook een maandelijkse aflevering voor visueel beperkte mensen. Het waren vooral blinden die hun interesse toonden in de gelezen versie van het tijdschrift; deze gelinkt naar hun meer dan gemiddeld gebruik van de radio ter verzameling van nieuws en het zoeken van ontspanning.
In de studio van Park Radio Producties in Groningen werden deze maandelijks ingelezen met telkens een duur van 3 uren, waarbij ze op cassette en later ook op minidisc werden gedupliceerd en per braillepost vanuit Groningen werden verstuurd naar de visueel gehandicapten in Nederland en Vlaanderen. Wel duurde het een tijd voordat de toenmalige bezorger van de poststukken in Nederland, de P.T.T., ervan overtuigd was dat het echt braillemateriaal was dat telkens in redelijke hoeveelheden werd verstuurd. Het ging zelfs zover dat een klacht werd ingediend bij de directie van het district Groningen toen een medewerker van de afdeling Postbussen aan de Achterweg beweerde dat hij in het weekend nog één van de geadresseerden was tegengekomen en die blinde zich in zijn eigen auto verplaatste. In ieder geval is het 25 jaar lang een prachtige service geweest waarbij we velen telkens weer veel plezier konden laten beleven.
Was er in de Martinistad Groningen ook sprake van eigen voorzieningen ten bate van visueel gehandicapten? Jazeker, en nog steeds zijn er mogelijkheden genoeg om boeken en geschriften beschikbaar te krijgen voor de visueel gehandicapten. Het was op 2 maart 1968 dat in Groningen destijds de blindenbibliotheek van start ging met een collectie van rond de 1200 boeken.
In een kelder onder flats in de Rengersstraat (26-1) werd op die zaterdag de blindenbibliotheek geopend die was opgezet ter bediening van de visueel gehandicapten in de drie Noordelijke provincies. De officiële naam was: ‘De Groninger Blindenbibliotheek’.
Men maakte tijdens de opening bekend dat ongeveer zeshonderd visueel gehandicapten gebruik konden gaan maken van de faciliteiten en dat tot de dag van de opening al 225 personen zich als lid hadden opgegeven.
Het was de toenmalige burgemeester van Groningen, de heer J. J. A. Berger, die de officiële opening van de blindenbibliotheek verrichtte. Hij noemde de verwezenlijking van het uitleencentrum een bijdrage aan het levensgeluk van veel gehandicapten: Hij vond het sociaal gesproken een prachtig initiatief dat zeker de kans mocht krijgen om tot iets groots uit te groeien.
Mr. D. P. C. de Hoop Scheffer, toenmalige penningmeester van de vereniging de Nederlandsche Blindenbibliotheek en de Groninger Blindenbibliotheek, vertelde tijdens de opening iets over de opzet van het uitleencentrum en hoe deze tot stand gekomen was. Het bleek dat de eerste plannen er al waren in 1961. Een groep van medewerkers van de Nederlandsche Blindenbibliotheek, de Groningse Blindenvereniging en de Openbare Bibliotheek van Groningen werkten de plannen verder uit en na een uitbreiding en aanvulling van de braillebibliotheek, die de Groningse Blindenvereniging beheerde, kon het uitleencentrum aan de Rengerstraat tot stand komen.
Gesproken boeken, die ook bestemd waren voor andere gehandicapten en bejaarden, waren er ook in het Fries en in het Groninger- en Drents dialect beschikbaar. Het doel van de bibliotheek was, naast het verstrekken van ontspanningslectuur, ook de maatschappelijke positie van visueel gehandicapten te verbeteren. Dat gebeurde ondermeer door het beschikbaar stellen van studielectuur en -lessen ten behoeve van middelbare en universitaire opleidingen.
In de loop van de daarop volgende decennia is de positie van de visueel gehandicapten goed vooruit gegaan. De technische ontwikkelingen die in de afgelopen 45 jaar hebben plaatsgevonden hebben ook voor deze doelgroep zeer grote nut. Zelfs bij het gebruik van een aangepaste computer is voor de visuele gehandicapte een totaal nieuwe wereld aan informatievoorziening open gegaan.
De diverse blindenbibliotheken, die verspreid over Nederland gevestigd waren, zijn sinds 1 januari 2007 opgegaan in het in Den Haag gevestigde ‘Loket Aangepast Lezen’. De bibliotheekvoorziening voor blinden en slechtzienden werd vervolgens in drie jaar tijd (2007-2009) hervormd en ondergebracht in het stelsel van de openbare bibliotheken, met uitzondering van de dienstverlening op het gebied van studie- en vakliteratuur. Sinds 2012 is de naamstelling aangepast in: Stichting Aangepast Lezen
Dit betekende voor de visueel gehandicapten in de provincie Groningen dat het vanaf juli 2012 mogelijk werd gesproken boeken te bestellen via alle bibliotheken in de provincie Groningen. Via de website www.gesprokenboek.bibliotheek.nl. zijn de boeken te bekijken en op te vragen.
Bibliotheekleden in Groningen met een leesbeperking kunnen gratis van deze service gebruikmaken via een link op de bibliotheekwebsite www.mijneigenbibliotheek.nl. Ze krijgen daarmee online toegang tot een collectie van 65.000 gesproken boeken die op cd-rom thuisgestuurd kunnen worden.
Van deze 65.000 titels zijn er ruim 40.000 tevens via streaming beschikbaar waardoor de klanten de boeken direct online kunnen beluisteren. Deze dienst dient de toegang tot de boeken voor mensen die slechter zien, dyslectisch zijn of een andere leesbeperking hebben, gemakkelijker te maken.
Bron: Hans Knot