Vanaf vandaag vindt in Parijs een grote klimaatconferentie plaats. Deze wordt georganiseerd door de Verenigde Naties en heeft als doel wereldwijde afspraken te maken over terugdringing van de uitstoot van broeikasgassen. Het klimaatprobleem werd voor het eerst besproken in de jaren tachtig toen wetenschappers een verband legden tussen uitstoot van broeikasgassen en opwarming van de aarde. In 1992 werd een VN-Klimaatverdrag getekend door meer dan 190 landen. Dit werd in 1997 gevolgd door het protocol van Kyoto (Japan) met specifieke klimaatdoelen voor industrielanden. In 2009 mislukte in Kopenhagen (Denemarken) een poging om ook voor snel groeiende ontwikkelingslanden klimaatdoelen af te spreken. De klimaattop van Parijs moet de mislukking van Kopenhagen weg poetsen.

Het klimaatprobleem waarover in Parijs wordt gesproken gaat over de uitstoot van broeikasgassen als gevolg van menselijk handelen. Van nature zweven broeikasgassen in de atmosfeer, waar ze een “CO₂-deken” om de aarde vormen. Deze deken houdt vervolgens warmte vast, waardoor de temperatuur op aarde gemiddeld zo’n 18 graden Celsius is in plaats van permanent onder het vriespunt. Het broeikaseffect is dus puur natuur en maakt het huidige leven op aarde van mensen, dieren en planten mogelijk. Het klimaatprobleem ontstaat doordat het verbranden van olie, kolen en gas leidt tot meer uitstoot van CO₂, waardoor de “CO₂-deken” dikker wordt en er meer warmte op aarde wordt vastgehouden. Hierdoor stijgt de temperatuur met alle mogelijke gevolgen van dien. Natuurlijk, het zal vaker mooi weer zijn, maar er zijn ook meer hevige regenbuien en overstromingen, ook in Nederland. In Zuid-Europa zien we nu al meer woestijnvorming en in Afrika mislukken oogsten vanwege lange periodes van droogte.

Om de risico’s van klimaatverandering te kunnen beheersen is afgesproken dat de temperatuur gemiddeld op aarde met niet meer dan 2 graden Celsius mag stijgen (ten opzichte van de temperatuur aan het begin van de industriële revolutie). Daarboven wordt de kans steeds groter dat fors moet worden geïnvesteerd in dijkverhoging, evacuatie van eilandbewoners (zoals nu al gebeurt in eilandstaten in de Stille Oceaan), en opvang van klimaatvluchtelingen, die in hun eigen land geen landbouw- of andere activiteit meer kunnen uitvoeren als gevolg van droogte of juist overstromingen.

Over die 2 graden Celsius zijn politici het eigenlijk wel eens. De politieke vraag is echter: wie gaat wat doen? Ideaal is om de wetenschap te vragen een klimaatdoel te formuleren – tot hier en niet verder – waarna de landen dit doel onderling netjes verdelen – jij doet dit en dat doen wij dat. De praktijk laat zien echter zien dat het zo niet werkt. Landen verwijten elkaar de kantjes eraf te lopen en anderen willen pas wat doen als er boter bij de vis komt – wij zijn bereid dit te doen, maar dan willen we wel geld en nieuwe technologieën van jullie.

Het goede nieuws vooraf aan de Parijs Klimaattop is dat rond 180 landen, rijk en arm, plannen heben gemaakt voor vermindering van uitstoot van broeikasgassen. Dat is voor het eerst. De meeste plannen moeten veel ambitieuzer worden, omdat ze opgeteld niet leiden tot het doel van 2 graden Celsius. Het gaat eerder naar 3 graden. Maar het is een begin en het goede nieuws is dat de plannen laten zien dat land bij een economische planning rekening houden met klimaatbeleid. China wil nu over klimaat praten omdat de lucht in de grote steden zeer vervuild is. Om dit probleem aan te pakken moeten de kolencentrales dicht en dat is ook goed voor het klimaat. China ziet ook kansen voor de kennis- en maakindustrie: aan klimaattechnologie, zoals zonnepanelen, kun je immers ook verdienen. Verzekeringsmaatschappijen, zoals Allianz, willen niet meer investeren in kolencentrales omdat ze bang zijn dat ze door klimaatverandering in de toekomst veel schadevergoedingen moeten uitkeren. Dat soort bedrijven wacht niet op wat er in Parijs wordt afgesproken.

In Parijs zal de komende twee weken veel gepraat worden over geld. Rijke landen willen wel betalen voor klimaatmaatregelen in arme landen, maar vinden dat snel groeiende ontwikkelingslanden als China, Zuid-Afrika en Brazilië ook moeten meebetalen. Dat is een mogelijk breekpunt tijdens de klimaatonderhandelingen, maar misschien is er voldoende besef dat we niet al te lang moeten treuzelen. Met name Europa heeft van de huidige vluchtelingencrisis opnieuw geleerd dat mensen stemmen met hun voeten. Alleen zal bij een wereldwijd klimaatprobleem de omvang van vluchtelingenstromen waarschijnlijk een stuk groter zijn dan bij de crisis in Syrië. Inderdaad, klimaatverandering kan verstrekkend zijn en gaat ons dus allemaal aan.

Wytze van der Gaast

Wordt vervolgd