We hadden wat technische problemen en kunnen vanaf nu weer publiceren. De Kristallnachtherdenking in Groningen is zondag 10 november, rustig verlopen. De stille tocht trok dit keer na een oproep van de gemeente Groningen om mee te lopen meer deelnemers en eindigde na een wandeling door de binnenstad in de openbare ruimte van de synagoge.
De lezing werd verzorgd door Chantal Suissa-Runne. Zij is voorzitter van de dialoogcommissie van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam en covoorzitter van Yalla! het nieuwe landelijke netwerk voor Joden en moslims.
Uit haar lezing bleek dat haar familie ook betrokken is geweest bij Kristallnacht in Duitsland, waarbij in de nacht van 9 op 10 november 1938 Joden het zwaar te verduren kregen. Haar grootvader vluchtte uit Duitsland naar Nederland waar hij in Amsterdam een relatie kreeg met een Portugees Joodse vrouw. De Holocaust heeft flink ingegrepen op de familie, waarvan een groot aantal leden -van jong tot oud – werd vermoord door de Duitsers. Het oorlogsverleden heeft haar geïnspireerd haar energie te steken in ‘de wereld beter te maken’.
De ‘Jodenjacht’ in Amsterdam waarbij Maccabi-fans uit Israël werden mishandeld en gemolesteerd door onder meer ‘islamitische jongeren’ op scooters heeft haar niet onberoerd gelaten. Zij vindt dat wie dat op zijn geweten heeft ‘keihard moet worden aangepakt’. Maar dat betekent volgens haar niet dat moslimgemeenschappen over een kam moeten worden geschoren.
Zo kreeg zij bericht van een bevriende iman die zijn afschuw uitsprak over de gebeurtenissen en vroeg of hij iets kon betekenen voor de Joodse gemeenschap.
‘Het bloed van de een is nooit roder dan het bloed van de ander’, aldus Chantal Suissa. ‘En het is me ook duidelijk dat je aan tafel moet zitten, want als je niet aan tafel zit, sta je op het menu.’ Zij stelde ondanks alle goede initiatieven en mooie verbindende projecten zich een druppel in de oceaan te voelen, maar daarentegen kracht put uit een Perzisch gedicht dat je geen druppel in de oceaan bent, maar je de hele oceaan in een druppel bent. Ook trok zij lering uit de Talmoed. “Het is niet aan u om de taak te volbrengen maar het ontslaat u niet van de verantwoordelijkheid daaraan te beginnen.’
Een islamitische vriendin wees haar op een belangrijke uitspraak in haar traditie. Bij ons zeggen ze: ‘Wie een leven redt, redt de hele wereld.’
‘Ik zei: “Dat is ook een bak. Dat is een Joodse uitspraak. Dat zeggen wij.”
‘Dus als wij dit gemeen hebben, stel ik voor dat wij gezamenlijk het leven heiligen en niet de dood verheerlijken. Dat is een voorwaarde om te bouwen aan de toekomst. We moeten hoop blijven houden, tegen de klippen op. Net als mensen ook hoop bleven houden tegen de klippen op tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op ons komt het aan. Het is gemakkelijk te breken, glas te breken, mensen te breken, menselijke geest te breken, zoals gebeurde tijdens die vreselijke Kristallnacht in 1938, maar laten wij bouwen, bouwen aan vertrouwen, veiligheid, liefde, verbinding, vrede, compassie en respect, aan ons gezamenlijke huis, het Nederland waarin iedereen zichtbaar zichzelf kan zijn en waarin ik graag wil wonen met u, u en ik, en alle mensen van goede wil, zoals liefde haat zal overwinnen, overwint licht altijd duisternis.
Wilt u samen met mij dit licht blijven ontsteken?
Foto’s: Jan Hendrik van der Veen
