De groene knolamaniet (Amanita phalloides) is één van de giftigste paddestoelen ter wereld. De bijnaam voor deze paddenstoel is ‘death angel’ of ‘death cap’.
Jonge exemplaren zijn geheel door een eiachtige, vlezige beurs omgeven. De hoed is eerst klokvormig en spreidt zich tot een breedte van 6-12 cm uit. De hoedkleur varieert van olijfgroen via geelachtig tot wit. De lamellen zijn wit, vaak met groene weerschijn. Deze kleur is een belangrijk kenmerk ter onderscheiding van champignonsoorten, waarmee de knolamanieten vaak verwisseld worden. De steel is slank, wit of groenachtig gebandeerd, en draagt bovenaan een vlezige, afhangende ring (manchet). De knolvormige steelvoet ontspringt uit een vlezige, witte schede, die bij champignons nooit voorkomt.
Men vindt de groene knolamaniet meestal in loofbossen en dan vooral onder eiken, beuken, hazelaars en kastanjebomen. De paddenstoel komt voornamelijk voor van juli tot oktober.
Een kleine hoeveelheid – 30-50 gram – van deze paddenstoel kan dodelijk zijn door vergiftiging van de lever. De eerste symptomen zijn vaak buitengewoon hevige buikpijn (darmkrampen), braken en diarree. Deze treden acht tot twaalf uur na consumptie op, te laat om nog met uitpompen van de maag in te grijpen, maar het is niet ongewoon dat pas 24 uur na het eten van de paddenstoel de gevolgen zichtbaar worden. De diarree en maagkrampen verdwijnen na een tijdje weer. Periodes van ziek zijn wisselen af met periodes van zich beter voelen. Toch gaat de toestand langzaam achteruit en na enkele dagen verschijnen de symptomen van een leveraandoening. Na vier tot vijf dagen heeft het toxine de lever en de nieren ernstig beschadigd. Omdat de ziekteverschijnselen in eerste instantie nogal algemeen zijn, komt het voor dat patiënten zich relatief laat richting ziekenhuis begeven, waarna zelfs levertransplantatie geen soelaas meer kan bieden.
Het voor de dodelijke gevolgen verantwoordelijke mycotoxine van de groene knolamaniet is alfa-amanitine, dat de werking van een bepaalde RNA-polymerase blokkeert, maar daarnaast bevat de paddenstoel nog zeven andere toxinen.
Ongeveer 15% van de slachtoffers sterft binnen tien dagen na het eten van de paddenstoel. Degenen die het overleven herstellen nooit meer volledig. Twee gevallen na het eten van soep met zelfgeplukte groene knolamaniet worden beschreven in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (2007). Tot het midden van de 20ste eeuw lag het sterftecijfer na consumptie van de groene knolamaniet rond de 70%, door verbeterde behandelmethodes (waaronder levertransplantatie) is dit sterftecijfer teruggebracht naar 22,4%. Bij kinderen leidt het eten van deze paddenstoel in 51% van de gevallen tot de dood.
Ondanks verbeterde behandelmethodes sterven er in Nederland nog steeds mensen als gevolg van het eten van groene knolamaniet.
(bron: wikipedia)