Op het Zernikecomplex aan de Zernikelaan in Groningen staat de Bernoulliborg. Een gebouw van de Rijksuniversiteit Groningen met een bruto oppervlakte van plusminus 10.000 m2 en plaats biedt aan 500 studenten. Het gebouw biedt ruimte voor de centrale afdelingen van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen en de afdelingen voor wiskunde, informatica en kunstmatige intelligentie.

Het gebouw is bekleed met blauw gezeefdrukte glazen panelen en geplaatst op een transparante plint van twee bouwlagen en is ontworpen door architectenbureau De Zwarte Hond.. De naam Bernoulliborg werd gekozen uit de inzendingen van een prijsvraag. Enerzijds worden hiermee Johan Bernoulli en zijn zoon Daniel Bernoulli vernoemd, anderzijds wordt verwezen naar de oude Groningse borgen (kasteelachtige, versterkte herenboerderijen).

Sterrenwacht ‘Blaauw’

In april 2008 is op het dak van de Bernoulliborg een koepel met een doorsnede van 6,5 meter geplaatst waarin zich de Blaauw sterrenwacht bevindt. We hebben prof. Reynier Peletier ooit ontmoet en veel kennis opgedaan over het heelal in de achtertuin van onze wijk Paddepoel.

De sterrenwacht beschikt over een 40 cm spiegeltelescoop en is van het type Ritchey-Chrétien. Het is een van de grootste telescopen van Nederland. De telescoop beschikt over hoge kwaliteit optiek en is uitermate geschikt voor het fotograferen van objecten diep in het heelal. Eigenlijk is de telescoop een wat kleinere versie van de grote professionele telescopen die op afgelegen bergtoppen staan, waarmee grote ontdekkingen gedaan worden. De telescoop is vernoemd naar de Gratama stichting. Deze stichting, opgericht en gevestigd in Harlingen, heeft in samenwerking met het Groninger Universiteitsfonds de aanschaf van dit wetenschappelijke instrument mogelijk gemaakt.

Fotografie

Een van de manieren om meer te weten te komen is door het fotograferen van objecten in het heelal. Het fotograferen van deze zwakke objecten gaat niet zomaar. Hiervoor wordt een zeer gevoelige digitale camera gebruikt. Deze camera moet gekoeld worden omdat er anders heel veel ruis op de opnames komt. De digitale camera is gevoelig voor alle kleuren licht en is dus een soort zwart-wit camera. Het maken van een kleuren opname gaat door verschillende opnames met verschillende filters te combineren. Een filter is een dunne glasschijf die maar een kleur licht doorlaat. In de camera zitten 8 filters ingebouwd voor 8 kleuren die sterrenkundigen interessant vinden. De camera waarover de sterrenwacht beschikt. In de behuizing zit een gevoelige digitale camera, een koeling en 8 filters.

Spectroscopie

Fotografie is niet de enige manier om meer te weten te komen over het heelal. Spectroscopie is misschien wel net zo belangrijk. Met deze techniek is bijvoorbeeld bewezen dat het heelal uitdijt en uit welke stoffen sterren bestaan. Bij spectroscopie ontrafel je het licht in de kleuren van de regenboog en bestudeer je het licht in al deze kleuren. Kleuren die dan ontbreken leveren veel interessante informatie op. De Blaauw sterrenwacht beschikt daarom over een spectrograaf. Dit optische systeem staat in een kleine kamer onder de koepel.

Het licht van de sterren dat door de telescoop wordt opgevangen wordt met een glasvezel kabel naar deze kamer geleid. Studenten kunnen met de spectrograaf onderzoek gaan uitvoeren en daarmee zelf van alles over het heelal te weten komen

Het principe van spectroscopie: licht van een ster wordt gesplitst in alle kleuren van de regenboog. Kleuren die ontbreken (zichtbaar als donkere lijnen) levren veel interessante informatie op.

Zelf kijken!

Wetenschappelijk onderzoek is reuze interessant, maar zelf door een sterrenkijker kijken is pas echt prachtig. Om zelf door een telescoop te kijken moet er een oculair achterin de telescoop geplaatst worden. Dit is een aantal kleine lenzen achter elkaar geplaatst. Je ziet dan een scherp vergroot beeld van het object. Aangezien je voor iedere vergroting een apart oculair moet hebben, beschikt de sterrenwacht over enkele oculairs. Een oculair is nodig om zelf door een telescoop te kunnen kijken.