Oostum is een wierde op het grondgebied van  Garnwerd in de gemeente Winsum in de Nederlandse provincie Groningen. Oostum is een beschermd dorpsgezicht. Oostum ligt aan het Pieterpad.

De wierde dateert uit de IJzertijd of later en ligt op een oude kwelderewal. Mogelijk wordt de plek echter al langer bewoond, daar bij boringen ten oosten van de wierde in 1971 mogelijk een vlaknederzettingstadium werd aangetroffen. Bij andere opgravingen zijn 1 inheems Romeinse en tientallen middeleeuwse potscherven gevonden.

De nederzetting komt in de 11e eeuw voor als in Astne(m), wat wordt verklaard als een samentrekking van de woorden ast (“oost”) en hem (“heem”) met als betekenis “oostelijk gelegen woonplaats”. Op de wierde staat het 13e eeuwse kerkje van Oostum, dat misschien wel het meest afgebeelde romaanse kerkje van de provincie Groningen vormt. Zo had het grote aantrekkingskracht op schilders van De Ploeg. Bij restauratiewerkzaamheden in 1973 bleek dat de kerk oorspronkelijk langer is geweest. In de 14e, 15e of 16e eeuw werd er een toren dwars op gebouwd. In de toren hangt de oude klok van Jacobuskerk van Feerwerd uit 1446. Tussen 1905 en 1913 werden grote delen van de wierde afgegraven. Door de steilrand rijst de kerk daarom op tot 4,5 meter boven de omliggende omgeving.

Alle foto’s: klik hier