 Dat Nederlandse waterstaatkundigen ook in het buitenland furore maakten bewijst Johannis de Rijke. Hoewel hij in Nederland vrij onbekend gebleven is, kreeg deze in Zeeland geboren waterbouwer in de Japanse stad Nagoya een vier meter hoog stand beeld. Hij wordt er geëerd voor zijn grote waterstaatkundige werken in Tokyo, Yokohama, Osaka, Kobe, Kyoto en Nagoya.Johannis de Rijke werd op 5 december 1842 geboren in Colijnsplaat, aan de Oostkerkstraat 9, als zoon van een dijkwerker. Hij kreeg wis- en werktuigkunde van de ingenieur van de waterstaat en later hoogleraar J. Lebret. Als opzichter was hij werkzaam bij verschillende waterstaatkundige werken.
Geboorteakte van Johannes de Rijke (Rijksarchief in Zeeland, Burgerlijke Stand Colijnsplaat, geboorteregister 1842) Op uitnodiging van zijn superieur aldaar, ingenieur C.J. van Doorn, vertrok hij in 1873 naar Japan om kust- en oeverwerken aan te leggen.
Van Doorn keerde na drie jaar terug, maar De Rijke bleef. Met de ingenieur G.A. Escher was hij werkzaam bij de verbetering van rivieren, havens en andere werken, o.a. van de Yodogawa- en andere rivieren, de haven van Mikumi en een aanlegsteiger voor stoomschepen te Kobe. Ook maakte hij verschillende plannen voor de verbetering van rivieren, van een tunnelkanaal van het Biwameer naar Kyoto, een dwarskanaal van de Tonegawa naar de Yedogawa, voor de haven van Osaka, van een hogedrukwaterleiding voor Osaka, voor de haven van Tokyo en Yokohama en bracht hij talrijke rapporten uit over verschillende werken. Zijn belangrijkste verdienste was de kanalisatie van de benedenloop van de Kisorivier ten westen van Nagoya. De delta van de Kiso, Nagara en Ibi overstroomde regelmatig en veroorzaakte grote problemen. In 1878 voerde hij een onderzoek hiernaar uit waarna de werkzaamheden in 1887 aanvingen. De loop van de rivier was in 1900 verlegd, maar de voltooiing van de werken kwam pas in 1912. Hierdoor bleef Nagoya voortaan gespaard van regelmatige overstromingen en kon het uitgroeien tot een moderne havenplaats. Met ingenieur Escher ontving hij in 1876 de opdracht van het consulaire corps in Shanghai rapport uit te brengen over de verbetering van de Whangpu, waaraan nog in datzelfde jaar werd voldaan. In 1902 maakte hij hierover een nieuw rapport. Toen in 1905 ot de uitvoering van dit plan werd besloten, kreeg hij de leiding over het werk dat tot een goed einde werd gebracht. Dertig jaar lang was De Rijke in dienst van de Japanse keizer. In 1903 verliet hij de Japanse dienst en keerde terug naar Nederland. Japan benoemde hem voor zijn trouwe dienst tot ridder in de orde van de Rijzende Zon. In Nederland werd hij officier in de orde van Oranje-Nassau en ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw, in België ridder in de Leopoldsorde. De naam van De Rijke blijft in Japan op diverse manieren in herinnering. Veel door hem geschreven wetenschappelijke werken zijn nog steeds lesmateriaal op de technische universiteiten. Uit respect voor de Nederlandse ingenieur werd aan hem en zijn werk een museum gewijd. Vandaar dat hij tijdens het honderdjarig bestaan van het gereedkomen van die kanalisatie, in oktober 1987, werd vereeuwigd in een vier meter hoog bronzen standbeeld.
In Japan wordt Johannis de Rijke meer dan driekwart eeuw na zijn dood nog altijd op handen gedragen. In de kustplaats Nagoya werd een levensgroot standbeeld voor hem opgericht. In Kaizu, vlakbij de rivier Kiso, verrezen een uitkijktoren en een museum, ter meerdere eer en glorie van de Zeeuw. Zijn naam werd vereeuwigd in Japanse schoolboeken, films en toneelstukken. Studenten bestuderen zijn leven en werk.
En in Kaizu wordt jaarlijks een Johannis de Rijke-roeiwedstrijd gehouden. In 1998 werd een speciale stichting voor hem in het leven geroepen en dit jaar, op 5 december – zijn geboortedag – is er een kopie onthuld van het standbeeld in het havengebied van Colijnsplaat. Op 20 januari 1913, op 70-jarige leeftijd, overleed Johannis de Rijke in Amsterdam. Hij werd begraven op de begraafplaats Zorgvliet. |
