De zonnebloem, welke bloeit van juli tot oktober,  is een cultuurplant, die gemakkelijk in de tuin gekweekt kan worden uit een pit.

De zonnebloem groeit op elke goed gedraineerde grondsoort.

Het bloemhoofd kan een diameter hebben tot wel 30 cm. Zonnebloemen worden gewoonlijk 1,5 tot 3,5 meter hoog. Er zijn zelfs uitzonderlijke gevallen bekend waarbij de zonnebloem een hoogte van 5 meter wist te bereiken. Ook kan een plant meerdere bloemhoofden voortbrengen. Onvolwassen planten waarvan de bloemknop nog niet geopend is, vertonen heliotropisme: overdag draait de bloemknop op zonnige dagen mee met de zon. ’s Nachts keert de bloemknop terug naar de oostelijke stand. Deze dagelijkse beweging wordt bewerkstelligd door ongelijke groei/celstrekking van de bloeistengel.

Een zonnebloem heeft namelijk geen pulvini (bladkusentjes)! Tegen de tijd dat de bloem zich opent, verstijft de bloeistengel in de oostelijke stand. Daardoor wijzen bloeiende zonnebloemen de hele dag naar het oosten; hun heliotropisme is dan voorbij.

Zonnebloemen komen oorspronkelijk uit Noord- en Zuid-Amerika en zijn gedomesticeerd rond 1000 v. Chr. De Inca’s vereerden de zonnebloemen als beeld van hun zonnegod. In 1530 werd de zonnebloem door Spaanse zeelieden naar Europa gebracht.

Culinair

Zonnebloemen worden vooral gekweekt voor de zonnebloemolie, die veel gebruikt wordt in de keuken en als basis voor allerlei producten waarin plantaardige olie wordt verwerkt. De olie bevat veel onverzadigde vetzuren en kan omdat deze goed bestand is tegen hitte voor frituren gebruikt worden. Zonnebloemolie bevat linolzuur, hetgeen het cholesterolgehalte in het bloed verlaagt.

De zaden kunnen gepeld of ongepeld, rauw of geroosterd worden gegeten, bijvoorbeeld als tussendoortje. Ontkiemde zaden met een uitloop van maximaal 6 millimeter kunnen worden toegevoegd aan salades of sandwiches. Zaden met een langere uitloop smaken bitter.